Już 35 000 lat temu nasi przodkowie używali znaków do wyrażania ilości. Od tego czasu matematyka pomaga ludziom rozwiązywać ich codzienne problemy. Dla wielu z nas zrozumienie wyższej matematyki wykracza poza granice naszych zdolności, dlatego też patrzymy z podziwem na ludzi, którzy potrafią badać nieskończoną krainę pełną różnych struktur i liczb. Oto 10 z nich…
Pitagoras ok. 570 – 490 p.n.e.
Nie mamy bezpośrednich dowodów o życiu Pitagorasa. Wszystkie informacje pochodzą z zapisów innych ludzi, zwłaszcza z dzieł Platona. Niektórzy naukowcy są zdania, że Pitagoras nie jest prawdziwą osobą, a jedynie personifikacją idei. Według legendy Pitagoras urodził się na wyspie Samos i wiele podróżował, zanim osiedlił się w południowych Włoszech, gdzie założył szkołę pitagorejską. Być może dotarł aż do Indii. Interesował się matematyką Babilonii, Egiptu i innych kultur.
Euklides ok. 300 p.n.e.
Życie Euklidesa jest zagadką. Wiele tłumaczeń jego dzieł przypisuje się niejakiemu Euklidesowi z Megary, który był uczniem Sokratesa i żył prawdopodobnie sto lat później niż nasz „ojciec geometrii“. Euklides zajmujący się matematyką żył na przełomie IV i III wieku przed naszą erą w Aleksandrii, gdzie niewątpliwie czerpał wiedzę z niedawno powstałej wielkiej biblioteki. Archimedes podaje, że Euklides uczył egipskiego faraona Ptolemeusza i chcąc ułatwić mu naukę, upomniał go zdaniem: „Nie ma królewskiej drogi do geometrii“.
Fibonacci ok. 1170-1240
Znany również jako Leonardo z Pizy lub Leonardo Bonacci. Najbardziej znany przydomek matematyka to zdrobnienie jego nazwiska rodowego, co oznacza „syn Bonacciego“. Imię, pod którym znany jest on i jego ciąg, przyjęło się w powszechnym użyciu dopiero wiele lat po jego śmierci. Formułując swoją teorię matematyczną, Leonardo czerpał z dzieciństwa spędzonego na terenach dzisiejszej Algierii (jego ojciec był tam kupcem). Republika Pizy zagwarantowała mu dożywotnią rentę za jego dzieło matematyczne, które było postrzegane jako środek do poprawy praktyk handlowych.
Leonhard Euler 1707-1783
Euler jest twórcą teorii grafów, logarytmów naturalnych i rachunku różniczkowego i całkowego. Zajmował się też logiką, optyką i mechaniką. Wprowadził wiele nowych, nowoczesnych pojęć i symboli matematycznych, zwłaszcza w analizie matematycznej. Miał fenomenalną pamięć, która pozwalała mu studiować, oprócz wielu przedmiotów technicznych, również języki obce. Chociaż był narodowości szwajcarskiej, większość życia mieszkał w rosyjskim Petersburgu i niemieckim Berlinie. Miał słaby wzrok i ledwo widział przez ponad połowę swojego życia, co czyni jego odkrycia jeszcze bardziej godnymi podziwu.
Carl Friedrich Gauss 1777-1855
„Książę matematyków” nie miał zbyt królewskiego wejścia w życie. Jego rodzice byli analfabetami i nie zapisali nawet daty jego urodzenia. Jego matka przypomniała sobie, że urodził się w środę, 8 dni przed świętem Wniebowstąpienia Pańskiego, które przypadało 40 dni po Zmartwychwstaniu. Gauss był cudownym dzieckiem. Jego edukację sponsorował książę Brunszwiku, który wysłał go na studia do Getyngi, gdzie pracował do końca życia. Gauss był wyjątkową postacią swojego pokolenia i ma zasługi dla rozwoju geometrii, liczb pierwszych i statystyki.
Pierre de Fermat 1601-1665
Prawdopodobnie najsłynniejszy matematyk samouk w historii. Pierre de Fermat pracował jako prawnik w sennym miasteczku na południu Francji i według niektórych zapisów nie był zbytnio podziwiany za swoje umiejętności na sali sądowej. Jego ojciec był zamożnym kupcem. Fermat był więc finansowo zabezpieczony i mógł poświęcić dużo czasu swoim zainteresowaniom, do których należała też matematyka. Miał zwyczaj zapisywania swoich notatek na marginesach książek lub wysyłania ich listownie do przyjaciół, zanim je opublikował. Fermat był zamknięty w sobie i ostrożny i wolał żyć w anonimowości. Publikował bardzo mało, a wiele jego dzieł ukazało się dopiero po jego śmierci. Niezależnie od Kartezjusza odkrył geometrię analityczną, ale jej nie opublikował. Razem z Pascalem opracowali teorię prawdopodobieństwa, a sam w optyce odkrył zasadę najkrótszego czasu, nazwaną na jego cześć zasadą Fermata. Nie pozostawił prawie żadnych dowodów matematycznych swoich twierdzeń (nie było to wówczas wymagane) i większość z nich została udowodniona za niego przez innych. Jego najsłynniejsze twierdzenie zostało udowodnione dopiero w 1995 roku przez matematyka A. Willesa.
Gottfried Leibniz 1646-1716
Leibniz był zupełnym przeciwieństwem swojego rywala Isaaca Newtona. Był dowcipny, czarujący i miał wielu wielbicieli w całej Europie. Matematyką zajął się stosunkowo późno. Najpierw pracował jako dyplomata i bibliotekarz elektora Moguncji, a następnie na dworze księstwa Hanoweru. Zawód ten pozwalał mu na liczne podróże i poznawanie dzieł innych autorów. Leibniz odkrył, że istnieje działanie dokładnie odwrotne do różniczkowania i że nadaje się ono do obliczania pól powierzchni dowolnie zakrzywionych figur. Operację tę nazwano całkowaniem. W 1700 roku przyczynił się do założenia pierwszego niemieckiego towarzystwa naukowego w Prusach. W Hanowerze przebywał aż do swojej śmieci w 1716 roku. Całe życie zajmował się pisaniem traktatów filozoficznych i matematycznych.
Archimedes z Syrakuz ok. 290 – 212 p.n.e.
Nie wiadomo, czy ten grecki naukowiec i wynalazca kiedykolwiek odwiedził tereny dzisiejszej Grecji. Mieszkał w hellenistycznej kolonii Syrakuzy na Sycylii i prawdopodobnie studiował w Aleksandrii. Niewielu ludzi może dorównać Archimedesowi pod względem osiągnięć. Poza matematyką zajmował się też wynalazkami. Wynalazł śrubę Archimedesa do pompowania wody, cylinder Archimedesa i podobno także tajną broń do zapalania statków, która wzmacniała działanie promieni słonecznych za pomocą systemu luster (wypolerowanych tarcz żołnierzy). I oczywiście, jest on autorem prawa Archimedesa, które łączy siłę wyporu z gęstością.
René Descartes (Kartezjusz) 1596-1650
Niewiele stwierdzeń słyszy się częściej niż „cogito ergo sum“, podstawowy dowód Kartezjusza na jego własne istnienie. Kartezjusz wyjaśnia dalej, że tam, gdzie jest myśl, jest też wątpliwość. Kiedy człowiek wątpi we własne myśli i istnienie, jest to wystarczający dowód na to, że istnieje. Chociaż był katolikiem, wybrał życie w Holandii, gdzie rządzili protestanci. Pod wpływem potępienia Galileusza w Watykanie za herezję porzucił plany opublikowania swojego pierwszego dzieła „Świat albo traktat o świetle”. Większość jego prac znalazła się później w jego arcydziele „Rozprawa o metodzie”.
Joseph Lagrange 1736-1813
Joseph-Louis Lagrange, po włosku Giuseppe Lodovico Lagrangia, był francuskim matematykiem i astronomem włoskiego pochodzenia, który w znacznym stopniu rozwinął analizę matematyczną, teorię liczb, mechanikę klasyczną i mechanikę nieba. Kontynuował badania w dziedzinie ustalania orbit planet i komet na podstawie trzech obserwacji i zagadnienia problemu ruchu trzech ciał. W czasie rewolucji francuskiej pomagał w reformie miar i wag. Jest współzałożycielem dziedziny matematyki nazywanej rachunkiem wariacyjnym. Był jednym z największych matematyków XVIII wieku, podobnie jak Leonhard Euler. Już w wieku 19 lat został profesorem na turyńskiej Accademia delle Scienze, a od 1797 roku wykładał na prestiżowej francuskiej École polytechnique.