Umělá inteligence

Sztuczna inteligencja (AI – Artificial Inteligence) to technologia, która umożliwia komputerom symulowanie ludzkiego myślenia i uczenia się. Komputery mogą wówczas wykonywać zadania, które w normalnych warunkach wymagałyby ludzkiego myślenia.

Sztuczna inteligencja wpływa na to, jakich wiadomości słuchamy, co obserwujemy w mediach społecznościowych i co przykładowo kupimy w sklepie internetowym. Ale jak działa i co to jest?

Wyobraź sobie, że chcesz wyretuszować zdjęcie, ale nie ma jeszcze narzędzi AI.

Fotograf lub grafik (czyli ktoś inteligentny w prawdziwym tego słowa znaczeniu) musi korzystać z różnych narzędzi i filtrów w skomplikowanym oprogramowaniu graficznym, aby osiągnąć pożądane efekty. Praca ta wymaga specjalistycznej wiedzy, czasu i pieniędzy.

Aplikacje AI potrafią dokonać takich samych korekt niemal natychmiast – po naciśnięciu jednego przycisku. Jednocześnie nie musimy podawać skomplikowanych instrukcji dla aplikacji ani programować – aplikacja jest „inteligentna” i zrozumie, czego od niej chcemy. Dlatego mówimy o sztucznej inteligencji. Każdy może więc edytować zdjęcia, a wszystko, czego potrzebuje, to smartfon i bezpłatna aplikacja do pobrania.

 

Rewolucja AI nadchodzi w sposobie sterowania komputerami – bardzo często nie będzie już potrzebny programista, który stworzy program/oprogramowanie. Tylko opiszemy komputerowi nasze wymagania, a on zrobi to, czego potrzebujemy.

 

Ciekawostka: Wykorzystanie AI w życiu codziennym:

 

Rozpoznawanie – obrazów, dźwięków, twarzy i innych sygnałów (np. wyszukiwanie w bibliotece zdjęć), odblokowanie smartfona lub identyfikowanie osób w tłumie.

Algorytmy rekomendacyjne – mogą rekomendować tematy/produkty, które mogłyby zainteresować użytkowników. Technologia ta jest wykorzystywana w wielu sklepach internetowych, aplikacjach i sieciach społecznościowych.

Bezpieczeństwo komputerowe – SPAM, firewalle.

Finanse i bankowość – wykrywanie oszustw, sprawdzanie zdolności kredytowej, handel automatyczny na giełdzie.

Medycyna – diagnostyka.

Komunikacja – chatboty, automatyczne translatory z języków obcych (DeepL, Chat GPT, Google Bard itd.).

Ciekawostka: Cała dzisiejsza sztuczna inteligencja jest „słaba“” – nie jest w stanie samodzielnie myśleć, tylko wykonuje zadane polecenia. „Silna” sztuczna inteligencja, która sama myśli i którą znamy z filmów science-fiction, nie istnieje.

Jak uczy się sztuczna inteligencja?

Dzięki sztucznej inteligencji komputery mogą nauczyć się wykonywać bardziej skomplikowane zadania bez pomocy człowieka. Najpierw muszą potrenować na przykładach, które im damy – im więcej przykładów, tym lepiej. Proces trenowania nazywany jest uczeniem maszynowym (ML – Machine Learning). Człowiek tylko dostarcza odpowiednich przykładów do nauki, a dokładny proces zostanie stworzony przez algorytm uczenia maszynowego.

Uczenie maszynowe

 

Komputer potrenujemy na bazie danych 24 obrazków. Najpierw wgrywamy 12 obrazków krów i mówimy mu, że to jest krowa. To samo zrobimy potem z 12 obrazkami owiec. Komputer będzie wówczas w stanie z pewnym prawdopodobieństwem rozpoznawać na innych obrazkach, czy jest to krowa czy owca. Im więcej różnych obrazków pokażemy mu podczas treningu, tym lepiej będzie w stanie prawidłowo rozpoznać zwierzę.

 

Podobnie sztuczna inteligencja może nauczyć się rozumieć sposób, w jaki komunikują się ludzie. Musi tylko „przestudiować” wystarczającą liczbę ludzkich konwersacji.

Ciekawostka: Uczenie maszynowe nie jest doskonałe. Małe dziecko rozpozna krowę nawet na obrazku odwróconym do góry nogami. Algorytm uczenia maszynowego nie (chyba że wcześniej przygotujesz mu też dane, które zawierają oryginalny obraz we wszystkich możliwych rotacjach). To właśnie zdolność abstrakcyjnego myślenia jest czymś, czego nie potrafią nawet najnowsze wersje sztucznej inteligencji.

 

Ciekawostka: Swego rodzaju kamieniem milowym w dziedzinie sztucznej inteligencji był rok 1997, kiedy to komputer Deep Blue pokonał Garriego Kasparowa w szachach. Komputer nie był inteligentny, tylko potrafił w jednym momencie przetestować więcej możliwych ruchów niż człowiek. Nie rozumiał, jak grać w szachy, był po prostu zaprogramowany do gry w szachy.

Proste systemy sztucznej inteligencji, wykonujące dokładne instrukcje, jakim był Deep Blue, są nadal używane, ponieważ do niektórych zadań są wystarczające.

 

Ciekawostka: Machine learning (uczenie maszynowe) może odbywać się też bez przykładów. Nazywamy to „nauką bez nauczyciela” (uczeniem nienadzorowanym). Deep Mind Google’a sam nauczył się grać w GO (prostą grę z dużą liczbą możliwych ruchów). Na początku otrzymał tylko podstawowe zasady gry, a następnie zaczął grać przeciwko sobie. W ciągu kilku miesięcy rozegrał miliardy partii (coś, czego człowiek nie potrafi zrobić w ciągu całego życia), a następnie pokonał koreańskiego arcymistrza Lee Sedole, który był wówczas numerem jeden na świecie.

Dzięki tej zasadzie sztuczna inteligencja potrafi widzieć w danych także zależności, których nikt jej nie pokazał. Ma to ogromne zastosowanie między innymi w ocenie danych dotyczących zdrowia. Na przykład niektóre zdjęcia medyczne sztuczna inteligencja potrafi oceniać lepiej niż przeciętny lekarz.

FUNKCJA ROZPOZNAWCZA AI

Aplikacje wykorzystujące sztuczną inteligencję do rozpoznawania obiektów były trenowane na ogromnych bazach danych. Mają wiele przydatnych funkcji. Na przykład na naszym parkingu sztuczna inteligencja potrafi przy pomocy kamery odczytać numer rejestracyjny samochodu i automatycznie podnieść szlaban, jeśli parking został opłacony.

Rozpoznawanie obrazów

Sztuczna inteligencja w tej aplikacji była trenowana na bazie danych milionów rysunków zebranych od ludzi z prostej gry spółki Google. Nazwa gry to Quickdraw i nadal można w nią grać i dodawać kolejne obrazki do bazy danych.

 

Rozpoznawanie twarzy

Aby sztuczna inteligencja mogła poznać Twój wiek, płeć i nastrój, musiała być trenowana na dużej liczbie osób. Widziała wiele twarzy w połączeniu z niezbędnymi informacjami o ich właścicielach.

Ciekawostka:

System rozpoznaje twarze w czasie rzeczywistym na nagraniu. Twarz jest charakteryzowana przez unikalny wektor numeryczny, który jest następnie porównywany z bazą danych podobnie przetworzonych referencyjnych zdjęć twarzy. Porównywanie wektorów numerycznych jest szybkie, więc system potrafi znaleźć pasujący obraz twarzy niemal natychmiast i jest optymalny do przeszukiwania baz danych osób.

W praktyce system potrafi na przykład liczyć osoby, gromadzić statystyki dotyczące zakupów, monitorować noszenie masek podczas ograniczeń związanych z pandemią lub rozpoznawać osoby z bazy danych osób poszukiwanych.

 

Generatywna sztuczna inteligencja

Kolejnym rodzajem sztucznej inteligencji są aplikacje, które potrafią tworzyć (generować) nowe treści. Dlatego nazywamy je GENERATYWNYMI. Potrafią generować obrazy, tekst, a nawet kod komputerowy.

Instrukcje dla generatywnej sztucznej inteligencji wprowadzamy w formie krótkich podpowiedzi, tzw. promptów. Są to krótkie wiadomości, które mówią sztucznej inteligencji, co ma robić.

Umiejętnie wpisany prompt decyduje o tym, na ile wygenerowana treść spełni oczekiwania użytkownika. Pomysł i zadanie zawsze pochodzą od człowieka.

Ciekawostka: Jeśli w prompcie użyjesz słowa „proszę”, wygenerowana treść będzie zazwyczaj wyższej jakości.

Galeria AI

Na ekranie jest wstępnie przygotowanych kilka promptów, które nieustannie się zmieniają. Poprzez ich dowolną kombinację stworzysz oryginalne dzieło sztuki przy użyciu AI.

Dzieła na ekranie powstały przy pomocy galerii AI. Jak myślisz, kto jest ich autorem?

Kto jest autorem?

Autorem dzieła jesteś Ty, ponieważ określiłeś, jak obraz będzie wyglądał. Tylko do jego stworzenia użyłeś, zamiast pędzla i farb, technologii sztucznej inteligencji.

 

 

 

 

Chatbot Holly

 

Chatbot to skrót od czatującego (rozmawiającego) robota. Chatboty wykorzystują techniki przetwarzania naturalnego języka do interakcji z użytkownikami, czy to ustnie, czy pisemnie. Można je często spotkać jako automat głosowy podczas rozmowy telefonicznej z dużą firmą lub jako automatyczne okno dla zapytań na stronie większego sklepu internetowego.

Chatboty potrafią dziś prowadzić także bardziej wyrafinowane i sensowne konwersacje, co jest możliwe dzięki postępom w tak zwanych modelach językowych. Model językowy łączy ludzki język z danymi odczytywanymi maszynowo, konwertując cały tekst na liczby, a następnie oceniając je statystycznie. Ustawia słowa w najbardziej prawdopodobnej kolejności, aby odpowiedzieć na twoje pytanie. Samej treści przy tym w ogóle nie rozumie. Jednym z najbardziej znanych dużych modeli językowych jest GPT (Generative Pre-trained Transformer). Ten model językowy jest również używany przez najbardziej znanego chatbota ChatGPT.

ChatGPT wygląda jak prosta aplikacja do czatowania, ale po drugiej stronie nie znajduje się człowiek, lecz zaawansowany model językowy. Pytania są zadawane w formie promptów, a ChatGPT na nie odpowiada. Na udzielone odpowiedzi można odpowiadać, w wyniku czego stopniowo powstaje wątek komunikacyjny, do którego kontekstu ChatGPT dostosowuje dalsze odpowiedzi.

Z ChatGPT połączona jest także nasza Holly. Przy pomocy kamery rozpozna, że do niej przyszedłeś. Przekonwertuje Twoje żądanie na tekst i wstawi go do ChatGPT. Sama odczyta Ci odpowiedź.

Cały proces zajmuje trochę czasu, prosimy więc o cierpliwość!

Zadanie:

Daj Holly prompt, by stworzyła epigram (krótki humorystyczny wiersz satyryczny) o Twoim ulubionym zwierzęciu. Mów powoli i wyraźnie i nie zapomnij Holly ładnie poprosić!

Np. „Powiedz, proszę, epigram o żyrafie“.

Jak Ci się wiersz podobał? Czy miał jakieś niedociągnięcia? Jeśli masz ochotę, spróbuj poprosić Holly o skomponowanie haiku, napisanie krótkiej opowieści zawierającej 3 wymyślone przez Ciebie słowa itd. Wyobraźnia nie ma granic!

 

Jeśli sztuczna inteligencja czegoś nie wie, to bardzo wiarygodnie to wymyśli. Jej wyniki trzeba jednak każdorazowo sprawdzać.

Ciekawostka:

ChatGPT trenowany był na około 9000 miliardów słów. Z szybkością 250 słów na minutę na ich przeczytanie człowiek potrzebowałby 68 493 lata.

 

Czy AI jest zagrożeniem?

Motto: „Sztuczna inteligencja nie pozbawi Cię pracy. Ten, kto jej używa, prawdopodobnie tak”.

Sztuczna inteligencja jest przydatnym narzędziem, które ułatwia nam pracę, podobnie jak kiedyś wynalezienie koła, maszyny parowej lub komputera.

Rozwija się z ogromną prędkością. Ale jeśli zaczniesz używać jej nieco bardziej, szybko zauważysz, że popełnia wiele „błędów”. A to, co na pierwszy rzut oka wyglądało świetnie i zachwyciło Cię, w rzeczywistości takie świetne nie jest.

Chyba nie grozi nam, że sztuczna inteligencja zastąpi nas całkowicie w pracy. Może nas zastąpić jednak ktoś, kto będzie w stanie korzystać z niej lepiej niż my i dzięki temu będzie osiągać lepsze wyniki w pracy.

Liczba narzędzi i aplikacji wykorzystujących sztuczną inteligencję rośnie z każdym dniem. Nie jest w ludzkich możliwościach, aby wszystko śledzić i znać wszystkie nowości. Dobrze jest jednak nie bać się sztucznej inteligencji, wypróbować ją i być świadomym tego, jak działa, jakie są jej możliwości i przeciwnie, jakie są jej ograniczenia i jakie ryzyko niesie ze sobą jej używanie.

Główne zagrożenia AI:

1. Deepfakes i dezinformacje:

Wraz z rozwojem sztucznej inteligencji coraz częściej pojawiają się fałszywe zdjęcia, nagrania audio lub filmy (zwane łącznie deepfakes). Czasami bywają wprawdzie humorystyczne i zabawne, ale przede wszystkim mogą wprowadzać w błąd, tworzyć dezinformację i jednocześnie zmniejszać w oczach odbiorców ogólną wiarygodność informacji dostępnych w Internecie.

2. Naruszanie prywatności:

Algorytmy sztucznej inteligencji śledzą naszą aktywność w sieci i mediach społecznościowych w celu gromadzenia danych. Może to prowadzić do naruszania prywatności i pytań o etykę gromadzenia danych osobowych.

3. Automatyzacja broni:

W dziedzinie militarnej sztuczna inteligencja jest wykorzystywana do automatyzacji broni, a jeśli nie jest należycie kontrolowana i sterowana, istnieje ogromne ryzyko zarówno w zakresie bezpieczeństwa, jak i etyki.

4. Zmienność rynku:

Algorytmy sztucznej inteligencji są często obecne w automatycznych zakupach i sprzedaży aktywów na rynkach finansowych. To może przyczyniać się do zmienności rynku (volatility) i stwarzać sytuacje, w których dochodzi do nagłych zmian cen akcji.

5. Cyfrowa demencja:

Pismo odręczne, czytanie dłuższych ciągłych tekstów, orientacja na mapie i w terenie bez nawigacji i wiele innych tradycyjnych umiejętności obecnie słabnie lub całkowicie zanika w wyniku cyfryzacji i rozwoju sztucznej inteligencji, co może prowadzić do ogólnego pogorszenia się sprawności umysłowej ludzi, określanego z lekką przesadą jako cyfrowa demencja.

6. Rosnący wpływ megakorporacji:

Tworzenie modeli sztucznej inteligencji jest kosztowne. Tylko kilka dużych firm jest w stanie stworzyć i utrzymywać własny model AI. To może prowadzić do braku równowagi w sferze własności i wpływów w dziedzinie sztucznej inteligencji.